Ο διεθνής σκηνοθέτης Ρόμπερτ Στούρουα μιλάει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για την εξουσία, το λαό και την αγάπη που κυριεύει τους ήρωες στο έργο «Η στρίγγλα που έγινε αρνάκι» του Σαίξπηρ.

Της Σοφίας Προκοπίδου


Είναι από τους λίγους σκηνοθέτες με παγκόσμια εμβέλεια, που έχουν ασχοληθεί τόσο πολύ με τα κείμενα του Σαίξπηρ και έχει ανεβάσει σε πολλές χώρες του κόσμου έργα του μεγάλου άγγλου συγγραφέα, και ποιητή. Ο λόγος για τον Ρόμπερτ Στούρουα, Καλλιτεχνικό Διευθυντή και σκηνοθέτη του θεάτρου Ρουσταβέλι (Rustaveli) της Τυφλίδας, ο οποίος βρίσκεται αυτό τον καιρό στη Θεσσαλονίκη, προσκεκλημένος από το ΚΘΒΕ, όπου θα ανεβάσει το Μάρτιο ένα ιδιαίτερα δημοφιλές έργο του Σαίξπηρ, «Η στρίγγλα που έγινε αρνάκι».



«Προσωπικά δεν θεωρώ ξένη χώρα την Ελλάδα. Τη Θεσσαλονίκη την έχω αγαπήσει ακόμα από το 1986, όταν βρέθηκα για πρώτη φόρα στη χώρα σας και αισθάνθηκα…πατρίδα», είναι τα πρώτα λόγια του διακεκριμένου σκηνοθέτη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Τη χρονιά εκείνη, με πρόσκληση του Κώστα Καζάκου και της Τζένης Καρέζη, ανέβασα στην Επίδαυρο τον «Οιδίποδα Τύραννο».



Η σκηνοθεσία του έργου «Η στρίγγλα που έγινε αρνάκι», στη Θεσσαλονίκη, είναι η δέκατη ένατη «σαιξπηρική» του παράσταση, παγκοσμίως. Παράλληλα, οι μυθικές παραστάσεις Στούρουα, όπως ο «Ριχάρδος ο ΙΙΙ», ο «Βασιλιάς Λήρ», ο «Άμλετ», ο «Έμπορος της Βενετίας», κ.ά., διακρίθηκαν με την νέα προσέγγιση του έργου του Σαίξπηρ, δημιουργώντας, ουσιαστικά, τη δική του σχολή, που τον καθιέρωσε διεθνώς.



«Πάντα αισθανόμουν φίλο τον Σαίξπηρ. Και να, ακόμη και τώρα που καθόμαστε εδώ στο καφέ και συζητάμε, αισθάνομαι πώς είναι μαζί μας. Άλλωστε, πάντα του «μιλώ» με τη ψυχή μου, ελεύθερα και ειλικρινά, και αυτός το ίδιο μαζί μου, δεν «τσιγκουνεύτηκε» ποτέ να μου «δώσει» καινούριες ιδέες», εκμυστηρεύεται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ρόμπερτ Στούρουα.



Το θεατρικό στυλ που δημιούργησε ο Ρόμπερτ Στούρουα συνδυάζει το γκροτέσκο με το ψυχολογικό δράμα, το μελόδραμα με την φάρσα, "γεννώντας" έτσι μια πρωτόγνωρη "σκηνική γλώσσα", που μετεξελίχθηκε σε "Σχολή", το επονομαζόμενο "Θέατρο Στούρουα".



Πασίγνωστος έγινε στα χρόνια της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, τη δεκαετία του ΄60. Τα περισσότερα του έργα ήταν αναγνωσμένα στην ΕΣΣΔ , γνώρισε δόξες πολλές και τιμήθηκε με πολλά βραβεία.



Ο ίδιος ποτέ δεν έπαψε να ανήκει στην πατρίδα του, τη Γεωργία, όπου ζει μόνιμα τα τελευταία χρόνια. Στη συζήτησή μας δεν διστάζει να σχολιάζει την κρίση στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας – Γεωργίας, που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια.



«Είμαι Γεωργιανός, και ας με κατονομάζουν κάποιοι «Ρώσο δραματουργό»… Παρόλο που ασκώ κριτική για τη σημερινή κατάσταση στη Γεωργία, ακόμα και στο θέμα της λογοκρισίας που υπάρχει εκεί σήμερα, υπερασπίζομαι τη χώρα μου, και πιστεύω ακράδαντα ότι πρέπει να έχει ανεξάρτητη πορεία. Οι σχέσεις των δυο χωρών, θέλω να πιστεύω, θα διορθωθούν με το πέρασμα του χρόνου», τονίζει ο Ρόμπερτ Στούρουα.



Στα καλλιτεχνικά δρώμενα της Γεωργίας, όπως μας είπε, προτιμούνται όπερες και μπαλέτα, ώστε «να μη θέσουν τον πολίτη στη διαδικασία του προβληματισμού για την σημερινή κατάσταση».



«Το θέατρο πάντα ήταν και πρέπει να παραμείνει ο φωτεινός «φάρος» της κοινωνίας, αλλά και «σεμινάριο» για το πώς μπορεί να γίνεται η κοινωνία καλύτερη», τονίζει.



Οι παραστάσεις του Ρόμπερτ Στούρουα είναι προϊόν πολιτισμικό, είναι Τέχνη, την κάνει πάντα για χάρη των ιδεών, επισημαίνει ο ίδιος. Ταυτόχρονα, πιστεύει ότι το θέατρο δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα. Αν ένας κακός άνθρωπος θα δει καλό έργο, απλά θα εξακολουθούσε να είναι κακός, σημειώνει.



«Άλλωστε οι κακοί δεν αγαπούν το θέατρο. Προτιμούν την όπερα, καθώς ακούγοντας μια όμορφη μουσική κοιμίζουν την συνείδηση τους», λέει με χιούμορ ο Ρόμπερτ Στούρουα. Και συνεχίζει: «Μήπως δεν έχετε παρατηρήσει ότι όλοι οι δικτάτορες αγαπούσαν την όπερα; Στο θέατρο αποφεύγουν να πηγαίνουν, επειδή εκεί πρέπει να ζήσουν τα πάθη, να σκεφτούν, να προβληματιστούν, και αυτό δεν θέλουν να τους συμβεί. Αυτοί έχουν «ηρεμήσει» με το χρήμα και με την εξουσία, που αντικαταστούν το πάθος, τη αγάπη, ακόμη και τον έρωτα. Αντιθέτως, το θέατρο είναι για κάλους ανθρώπους, στον οποίο μπορούμε να φέρουμε την ηρεμία, να του δημιουργήσουμε αίσθηση ασφάλειας, για να συνεχίζει να είναι καλός. Γιατί ένας κάλος άνθρωπο δύσκολα θα αντισταθεί στον πειρασμό, να μη συμβιβαστεί με τη συνείδησή του, και από καλοσύνη μπορεί να κάνει και κακό».



Ο ρόλος της εξουσίας, παγκοσμίως



Ένα από τα «αιώνια θέματα», που αναπόφευκτα απασχολούν τον δραματουργό Ρόμπερτ Στούρουα, είναι η εξουσία και η αντιμετώπιση του άνθρωπου της εξουσίας.



Έτσι, στο τελευταίο του έργο, «Biederman και εμπρηστές», του ελβετικό θεατρικού συγγραφέα Max Frisch, το 2010, προσπαθεί να καταλάβει πώς στη Γερμανία, μια χώρα με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, θριάμβευσε ο ναζισμούς.



«Αυτό συμβαίνει σήμερα και στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες», λέει ο Ρόμπερτ Στούρουα. Και συνεχίζει: «Στην εξουσία αναρριχούνται άνθρωποι, που σκοπό έχουν τη δημιουργία ενός αυταρχικού κράτους. Θέλουν για πολλά χρόνια να καθίσουν στις καρέκλες τους. Έτσι, βλέπουμε παράξενα πράγματα: ο πρόεδρος γίνετε πρωθυπουργός και μετά ξανά μπορεί να γίνει πρόεδρος. Είναι ένα παιχνίδι, μια φάρσα, ένα αστείο, αλλά ταυτόχρονα μας υπενθυμίζει ότι όλοι μας, εμείς οι θνητοί, πρέπει να ήμαστε πολύ προσεκτικοί».



Στη Γεωργία, ειπώθηκε ότι το έργο «Biederman ...» επικρίνει τον πρόεδρο Σαακασβίλι. Ο ίδιος το αρνείται.



«Στο έργο αυτό μιλώ για την εξουσία, σε οικουμενικό επίπεδο. Και ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω, πως η εξουσία καταφέρνει να κοροϊδεύει τον λαό ή μήπως ο λαός είναι σε τέτοια δυστυχή κατάσταση, που πιάνεται από υποσχέσεις για πράγματα ανύπαρκτα», λέει χαρακτηριστικά». Και συνεχίζει: «Δεν ξέρω την απάντηση, αλλά βλέπω πως το κακό πολλές φορές νικά. Οι πόλεμοι δεν σταματούν, τα εγκλήματα, η αδικία η διαφθορά συνεχίζον να πληγώνουν τις κοινωνίες … ή μήπως γέρασα και έγινα απαισιόδοξος;!».



Ρωτάμε τον Ρόμπερτ Στούρουα αν φταίει η εξουσία και για την οικονομική κρίση που πλήττει την Ευρώπη.



«Φυσικά, η εξουσία φταίει, αλλά και ο λαός. Αυτό είναι ένα ακόμη μάθημα, άλλη μια δοκιμασία. Υπάρχει, όμως, και ένα άλλο, υπαρξιακό θέμα, αυτό της Αγάπης», λέει ο καταξιωμένος σκηνοθέτης.



Η παράσταση στη Θεσσαλονίκη

Το θέμα της αγάπης, άλλωστε, προσπαθεί να αναλύσει ο Ρόμπερτ Στούρουα στη σκηνοθεσία της κωμωδίας του Σαίξπηρ «Η στρίγγλα που έγινε αρνάκι», που κάνει πρεμιέρα στις 18 Μαρτίου στο ΚΘΒΕ. Θέλει να αναδείξει, όπως λέει, το μονοπάτι του ανθρώπου προς την συμπονετική αγάπη, ξεριζώνοντας κάθε κακό από μέσα μας.



«Η εσωτερική αλλαγή, που επέρχεται κάτω από διαφορετικές συνθήκες, το μονοπάτι μας προς την αγάπη και την γαλήνη. Αυτή είναι η ηρωίδα του Σαίξπηρ, η «Στρίγκλα», η Κατερίνα, που αρνείται να υποταχτεί στους κανόνες της εποχής της μέχρι την ώρα που έρχεται στη ζωή της ο Πετρούκιο. Και εδώ αρχίζει ένας πόλεμος συναισθημάτων, απόψεων που καθρεφτίζουν τις αντιλήψεις τις εποχής, ένας «πόλεμος» που οδηγεί, τελικά, σε μια μεγάλη ιστορίας αγάπης. Στη πορεία αυτή και ο Πετρούκιο βρήκε μέσα του έναν άλλον, καλύτερο άνθρωπο. Οι ήρωες μου νίκησαν τα πάθη τους, το κακό που είχαν μέσα τους και ήρθε η ανατροπή, ήρθε η Αγάπη».

Η πρεμιέρα του έργου του Ουίλιαμ Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία του Ρόμπερτ Στούρουα στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας. «Η στρίγκλα που ‘γινε αρνάκι», με πρωταγωνιστές τη Δήμητρα Ματσούκα και τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη, θα δοθεί στις 18 Μαρτίου.